En wij, wij zijn ondertussen bij h3 gekomen, het derde veld aan de rand van 't bord en daar de dagen reeds wat korten is het voor sommigen waar te nemen: als afschaduw van de werkelijke wereld waart ook over het bord zonsop- en ondergang en het geeft inzicht in 't kennen, wellicht meer dan menigeen denkt.
Terug, langs Idrija en Tolmin naar Udine en even te Tolmezzo de stad in; klein, en leunend tegen de bergen; waar tot rond 1750 nog Duits gesproken werd en ooit Schönfeld geheten.
Kort daarna rolde ik langs de noordkant van de Dolomieten, pal zuidelijk van de Oostenrijkse grens, op weg, wederom, naar het rustoord van, onder meer, Gustaaf en Alma Mahler, een bijzondere weg met soms fantastische uitzichten op de bleke, hoge toppen van soms meer dan drieduizend meter hoog.
Waar wordt het als eerste licht en over welk deel valt het laatst een duister? Vermoedelijk toch eerst over de a-b-c-lijnen terwijl over de f-g-h-lijnen het langst met licht gevuld blijven; zo ook veld h3: ondenkbaar is immers dat de schaakzon opkomt vanachter de witte of zwarte stukken hetgeen zou inhouden dat de één reeds in 't volle licht schaakt terwijl de ander nog in 't dikke duister tast, al zijn er partijen bij die zulks zou doen vermoeden.
Dwars door een streek waar doorgaans een Duits dialect gesproken wordt; Sappada kreeg pas rond 1865 haar naam en heet eigenlijk Plodn, heeft zo zijn eigen, afzonderlijke ontwikkelde taal; lange tijd afgezonderd van de buitenwereld, aan de rand van twee werelden en een omgeving waar de mensen voor de ramen staan, zelfs naar buiten komen om met open mond het gevaarte te aanschouwen dat ik behendig door de smalle straatjes loods.
Was het bord rond, zou het veld h3 aan a3 grenzen, maar nu dat kennelijk niet zo is, is dit weer het zoveelste bewijs. Veld h3, gebruikt voor een ferme verdediging tegen een opkomend paard -h2-h3-; of 't wordt, alweer, overgeslagen voor een woeste aanval op de zwarte koning; vaak als de omgeving van 't vierkant goed verlicht is, links van de pion een stevige keten werd neergezet en over de damevleugel reeds de eerste schemer valt.
Door 't eeuwenoude Pusterdal, eeuwenoud, en dat kun je gemakkelijk schrijven over bergen en dalen; daarna duwde ik de truck over de Brenner Oostenrijk binnen en daalde af in het lieflijke dal van de Inn, snorde nog verder, tot na de Arlberg; tot in Vorarlberg waar afdalende, frisse berglucht mijn neus binnendrong. Nog even, kort, kijk ik naar 't bord; zie onvergelijkbare parallellen: Sappada, h3, de h-lijn, geen weg terug en terwijl het reeds lang donker is daagt het reeds in de buurt van a- en b3.
Langzaam worden de geheimen zichtbaar; de raadsels onvouwen zich in traag tempo, indi- en meridianen; sole en parallellen, ze zijn te vinden op de vierenzestig velden; licht en duisternis eveneens: het wordt vaag duidelijk welke scheppende krachten de zetten vertegenwoordigen; summier dringt het licht binnen en weer staar ik naar de stelling: h2-h3, of misschien meteen h4? Of toch maar niet; nú nog niet. Vertwijfeling maakt zich meester van de omgeving, maar de eerste vondsten werden gedolven; de meridiaan overgestoken.
En we zijn pas aan 't begin!
Aldus schreef ome Willem.
.
