Proloog.
Het droevige
verhaal van Rabbijn Meijer de Hond.
De brug van
de Weesperstraat over de Nieuwe Achtergracht…
Even stond
ik er stil.
De Rabbijn
woonde in de Grensstraat. Grensstraat
19, zowat recht tegenover mijn geboortehuis en bijna zeventig jaar heb ik daar
nooit iets over geweten.
Het was aan
de vooravond. Vooravond, en wel
tweeledig. Op vrijdag 18 juni 1943 schrijft
de Rabbijn een briefkaart waarin hij het voor hem heugelijke voorrecht meedeelt
om op sabbat, 19 juni, te spreken in de Nieuwe Synagoge. De Nieuwe Synagoge? Zelfs de meest erkende
Amsterdammer die ik heb gesproken wist niet eens van haar bestaan af: De Nieuwe
Synagoge, zoals ze op oude ansichtkaarten wordt genoemd, aan de Linnaeusstraat
en in gebruik genomen in 1928.
Verbijsterd aanschouw
ik de oude kaart; het gebouw werd, uiteindelijk, in 1962 gesloopt.
Op 19 juni heeft
de Rabbijn nog de dienst vervuld, totaal niet wetende wat er die volgende dag,
zondag 20 juni gebeuren zou. En nog
erger!
De Rabbijn meldt
zich met zijn gezin vrijwillig na een oproep van de bezetter tijdens de razzia
van 20 juni 1943 en sprak hij, conform zijn geloof: “Hinne ni”, refererend aan de
woorden van Abraham toen G’d riep om zijn zoon Izaäk te offeren waarna hij en
zijn gezin werden afgevoerd naar het oosten.
Op 23 juli, dus een maand na de synagogedienst, worden hij, zijn vrouw
Betje en de beide dochters Helena en Esther in Sobibor vergast. Wisten ze toen
eigenlijk wel dat hun zoon Maurits al een jaar eerder in Auschwitz om het leven
kwam?
Het vervolg.
Het
onmogelijke vergelijk.
Het verhaal
raakt mij. Tussen 1990 en 2000 las ik
drie boeken van de Franse schrijver René Girard (1923-2015) die ik zelfs na
enkele keren herlezen met zeer veel moeite dacht enigszins te begrijpen.
Maar opeens,
in de huidige tijdsgewricht, begin ik steeds meer van zijn denken te begrijpen.
Daarbij herken ik structuren.
Verbijsterende structuren.
Halverwege
één van zijn boeken, De Zondebok, schrijft hij de aangrijpende woorden ..”In
menswetenschap is het altijd zo dat de meest twijfelachtige zaken dermate zeker
worden voorgesteld dat twijfel en nauwelijks meer kan binnendringen”. De betekenis zal duidelijker en duidelijker
worden.
De Joodse historicus
Raul Hilberg verteld het in de documentaire van Claude Landzmann Shoah in een paar woorden: “Eerst is het: je mag zó niet leven. Dan volgt: je mag niet hier leven en tot slot
wordt het: je mag niet leven”.
Kunnen we vergelijken? In een boek over de Joodse geschiedenis door
de eeuwen heen las ik dat het met regelmaat gebruikelijk was wanneer Joden voor
de keus werden gesteld: Christen worden en je laten dopen óf de dood. Zelfs jonge, niet-Joodse meisjes die geen
varkensvlees wilden eten eenvoudig weg omdat ze het niet lekker vonden werden in
sommige kringen verdacht van Joodse sympathieën.
Guillaume de
Machaut schreef rond 1350 tijdens een pestepidemie smadelijke teksten aan het
adres van de Joden waarvan werd beweerd dat ze de waterbronnen vergiftigden. De hetze was zó erg dat, wanneer er
tientallen kilometers verderop mensen bezweken aan de pest, de Joden in de
eigen omgeving preventief werden geruimd!
Trouwens:
niet alleen Joden! Ook aan Christenen
valt met steeds meer regelmaat de eer te beurt slachtoffer te worden van
haters.
Wie als
Christen in sommige communistisch geregeerde landen weigert om zijn God of
Jezus te vloeken danwel af te zweren kan grote moeilijkheden, tot zelfs de
dood, tegemoet zien.
Eveneens de
vervolgingsverhalen in streng-islamitische landen; er zijn voorbeelden te over.
Dus toch!
Een vergelijk lijkt opeens meer mogelijk!
De Roep.
Het Drieluik.
Terug naar
René. En terug naar de realiteit.
Het eerste
boek heeft als titel: De romantische leugen en de romaneske waarheid. Girard beschrijft
hierin aan de hand van boeken van onder meer Flaubert, Proust, Dostojewski en Stendhal
hoe individuen en groepen van mensen omgaan met waarheid en leugen. Het komt
er, voor zover ik begreep, er op neer dat, als we de hedendaagse tijd willen
duiden, er onbeschrijfelijk veel “Romantische”
leugens rondwaren die de gehele mensheid in verwarring brengen waartegen alleen
een Romaneske waarheid weerstand biedt. De mens heeft, zoals Max Scheler het
verwoorde, óf een God, óf een afgod.
Ziehier het verschil tussen waarheid en leugen.
Het tweede
boek draagt als titel een strofe uit het Iob-gedicht: De aloude weg der boosdoeners.
(Iob 22:15), In het boek beschrijft Girard hoe de boosdoener, met mimetisme en
begeerte zijn zinnen zet op hetgeen hij begeerd terwijl de boosdoener zelf
gekweld wordt “In een land overgeleverd aan de macht van een boosdoener legt G’d
een sluier over de ogen van rechters”.
Tot slot het
derde boek met als titel “de Zondebok” waarin nauwkeurig de aloude weg wordt
beschreven die de boosdoeners afleggen, namelijk om met romantische leugens
diegenen die zij “haten zonder reden” als zondebok te proclameren. En onder
aanhaling van de woorden van Sören Kierkegaard “De menigte, dat is de leugen!” merkt Starobinski
op dat het kwaad altijd aan de kant van de veelheid en van de menigte staat.
De climax
Het nieuwe
fascisme
Sinds kort
is de wereld in de ban van een nieuw fascisme, ook wel het nieuwe normaal
genoemd waarin alle levenswaarden werden omgedraaid zoals Nietzsche’s “Umwertung aller Werten” reeds voorzag.
In de huidige
tijd zijn daar onmiskenbaar alle kenmerken aanwezig zoals vrijheidsberoving, politiegeweld
en het vrijwel geheel opheffen van de democratie onder het mom van democratie,
precies zoals dat destijds in Duitsland gebeurde en onder aanvoering en
medewerking van de medici en media. De rassenwetten van weleer beoogde een
eugenetische strategie die geheel onder wetenschappelijke controle stond van
het Leopoldina-instituut terwijl Der Stürmer de bevolking van “nieuws” voorzag
met een wekelijkse smadelijke spotprent waarin Joden werden belasterd.
En zoals
elke fascistische, communistische danwel totalitaire dictatuur heeft elke
dictatuur zo zijn eigen zondebok nodig om de romantische leugen in stand te
houden; zo vergaat immers de aloude weg der boosdoeners.
En welaan:
die heeft men nu gedacht te hebben gevonden.
Wie zich
maar eventjes het hiervoren staande overdenkt en beziet, zal helder inzien dat
de hedendaagse zondebok gevonden is in die mensen die een romaneske waarheid voorstaan: het zijn die mensen die niet mee
willen gaan in de heilloze weg van de boosdoeners, in de helden die zelf
verantwoordelijkheid nemen over hun eigen lichaam en zich niet laten verleiden
tot een middel dat tot doel heeft om de genen te manipuleren.
Het zijn dié
mensen die de toegang op steeds meer gebied wordt ontzegd: geen theater, geen
restaurants (Frankrijk, Italië), straks kunnen terrassen, parken, scholen, volgen,
gevolgd door stemrecht.
Beschimping
is reeds hun deel omdat de hoogmoed floreert als ooit tevoren.
De hoogmoed
om des boosdoeners weg te vervolgen ondanks dat er alleen in Nederland al reeds
meer dan 1500 doden zijn gevallen waarmee diegene die niet met de leugen mee
willen doen als zondebok worden geofferd op het altaar van de leugen.
De brug over
de Weesperstraat draagt zij naam: Meijer de Hond. Even slik ik, want zeker:
tijden vergelijken is een hachelijke zaak. Maar de kenmerken van toen zijn wel
degelijk de kenmerken van thans.
De finale.
Buiten- en
binnenland
Steeds
nijpender wordt het. Terwijl in de
Palestijnse gebieden er een geringe genetische manipulatie plaatsvindt is het
sterfte aan de vermeende en ten onrechte door een wereldwijde boevenorganisatie
uitgeroepen pandemie gering terwijl in het Joodse thuisland, alwaar de
manipulatie van de genen over een groot deel van de bevolking werd uitgestort,
de sterfgevallen de pan uitrijzen.
En dit is
nog maar één voorbeeld.
En hier, in
ons eigen land, een leugen van een boosdoenend bewindspersoon over de
genetische manipulatie die hij ten onrechte vaccinatie noemt.
“Als je bent
gevaccineerd, dan is natuurlijk de kans dat je het virus verspreidt niet nul,
zeker niet, je bent gewoon ook onderdeel van de verspreiding van dat virus”
Iedereen
besmet iedereen, maar alleen ongevaccineerden moeten testen omdat het vaccinatiebereidheid
aantast. Oftewel, vaccinatie is geen middel, maar het doel op zich. Jurist Kim
Boon vat samen: je hoeft niet te testen als je bent gevaccineerd want als je je
wel moet laten testen als je bent gevaccineerd, zou je je niet laten
vaccineren.
Een
duidelijk voorbeeld van een romantische leugen naast de romaneske waarheid.
En iedereen
die zich aansluit waarmee en waardoor de medemens wordt uitgesloten maakt zich
medeschuldig.
Aldus
schreef ome Willem.
