Het musje streek neer onder de ogen van de grote roerganger, hipte wat rond en pikte wat kleine zaadjes van de grond; even maar, toen fladderde het beestje weg en verdween in de lucht, een kort ogenblik met de ogen gevolgd door de roerganger; toen veranderde alles.
Steeds langer de nachten, en kouder. Omstandigheden beletten mij te reizen; een heldere Jupiter dwaalt door de nacht, de panelen schoven en wensen verward; een dreigend gevaar nu de zesde rij in beeld komt.
Het enige veld met een nul aan de zijlijn, de veertigste, een vijfde achtste veld, h5, Dh5, zoals de 21e zet in de tiende partij, een zet uit een andere wereld, het veertigste veld slechts verlicht door het flauwe schijnsel van een steeds afnemender maan vlak voordat ze achter de horizon verdwijnt waardoor de schaduw van de stukken op het bord zich groter voordoen dan ze zijn; wie toch, wie vreest niet voor een dame op h5?
In het Franse Noorden koude, vriesweer, terwijl het doden voortging; de twee jaren daarvoor hadden er al genoeg geleverd, maar nog leek het niet voldoende. Jonge jongens werden de graven ingejaagd, loopgraven, onder erbarmelijke omstandigheden en 't leverde alleen bloed op, schreeuwend bloed: tussen 1916, november 2016, de maand temidden van de Grote Oorlog, en ons jaar bevind zich, verscholen, de jaren van de grote honger, veroorzaakt door één enkel musje, veroorzaakt door één enkel waanidee; in al zijn waanwijsheid werd door de grote roerganger een groot volk opgedragen om alle mussen te doden om daarmee een grotere oogst mogelijk te maken; in verbazingwekkende korte tijd werden miljoenen mussen gedood en ooit is er in het rijk van de grote roerganger een tijd geweest dat er in het land geen mus meer rondvloog; ongeveer tussen nu en de Grote Oorlog in.
De weg terug; nooit gaat Jupiter zijn weg terug, en ook de maan niet. Dubbele gedachten maken plaats voor enkelvoudige; en andersom: een pion op h5 kan ook niet terug. De mussenmoord bleef niet zonder gevolgen: het bleek propaganda, het bleek dwaasheid te zijn, zoals doorgaans elke propaganda berust op gedachten van dwaze en bekrompen geesten; na de moord werd het land overvallen door sprinkhanen en andere insecten die niet meer door de mussen in toom werden gehouden; onverkort vraten ze het graan op en nog voor de oogst was alles verdwenen; de grote honger kostte in een aantal jaren aan vijfenveertig miljoen keer één enkele mens het leven; mijn voorstellingvermogen schiet te kort! Ondanks de Grote Mislukking bleef de grote roerganger zijn positie behouden; tijdens de grote honger, in het jaar tussen de Grote Oorlog en het jaar nu, 1966, verscheen zijn Rode Boekje.
Duizelig staar ik naar veld h5, het veertigveld, steeds dieper dring ik door in een wereld vol onmogelijkheden: voor de meeste mensen heeft een schaakbord slechts een zestien velden, een kleine groep telt er twee en dertig; slechts een enkeling weet, kent er meer en zoals in een muziekklank er een vergelijk is tussen de eerste en achtste noot, zo ook tussen a en h, velden met vensters naar de buitenwereld, h5 pal naar 't oosten vanwaar binnenkort weer magiërs komen; de dag ontwaakte en Jupiter verbleekte.
Planten, bomen, gras en stuiken leven en groeien, nogmaals kijk ik naar h5 en begrijp dat de zesde lijn er achter opdoemt. Kooldioxide, koolstof verbonden aan twee (di) zuurstofatomen (oxigenium) reist op zonlicht naar de flora; water, hydrogenium, ook weer verbonden met twee zuurstofatomen, voegt zich in haar samen tot koolstof-waterstof-zuurstof, suiker (c6-h12-06) en wie goed rekent begrijpt dat er daarmee zes atomen zuurstof vrijkomen, zuurstof voor mens, plant en dier, om de ademen.
Velden vol rijst en koren, adem schiet mij te kort; roergangers om ons heen vol met dwaze boodschappen. Doet u, doet u wel eens boodschappen? Onheil dreigt alom; boze machten gaan onheil vullen, bekers, vaten vol grim en gram: miljoenen hongerdoden staan voor de deur; geloof hechten aan de onheilsboodschap "verminder de kooldioxide, haal het, zoals ooit de mussen, uit de lucht" De kooldioxidemoord is reeds begonnen; ze zal leiden tot verminderde groei en bloei; en daarmee tot de grote catastrofe: een bord heeft nu eenmaal meer dan veertig velden.
Aldus schreef ome Willem
