Driehoekige koekjes gevult met pruimengelei, gebakken daags voor de viering van Poerim en "vernoemd" naar Haman, een fervent antisemiet die een slordige 2500 jaar geleden tijdens Xerxes het voorzien had op het Oude Volk, getracht heeft ze uit de weg te ruimen, maar door een andere Voorzienigheid liep het niet best voor hem af; op de 15e van de maand werd hij zelf in opdracht van zijn baas, Xerxes, gegalgt en sindsdien worden tijdens de jaarlijkse herdenking onder meer Hamansoren in diverse soorten gebakken en gegeten, een intrigerende geschiedenis uit de Tenach die laat zien dat het verloop van de geschiedenis anders gaat dan menselijke sturing, er soms dwars tegenin gaat; niemand heeft de toekomende en resterende tijd in handen. Niemand, en bij het naderen van Montelimar at ik het laatste oortje dat ik vrijdagmiddag, op yomshishi, net voor sluitingstijd bij een Joodse bakker in Amsterdam kocht.
Verliepen de eerste twee uur nog bij heldere, bijna volle maan; bij het passeren van de nogastad snorde ik, net voordat de zon vanachter de bergen zou komen, een wollige nevel binnen, een sprookje binnen. De vele kleuren, rose, geel en vooral zilverwit, staken geheimzinnig af in het door mist gefilterde daglicht, alsof ik toefde in wonderland en tegen Alice aan zou rijden; de onvoorstelbare pasteltinten; je gelooft het ziet al je 't zelf niet zag; er ontstond een merkwaardige lucyintheskysfeer tot ver voorbij Orange; toen was de droomwereld over, sloeg bij Avignon de snelweg af om naar de eerste losklant de reizen die zich bevond in de uitlopers van de Luberon; was het onbewolkt, ik had de Oude Dame kunnen groeten; rond negenen waren de eerste vijf paletten er uit en ging ik op weg naar de tweede.
Veel van deze verhalen houden verband met macht en onmacht. Zoals onlangs op De Krim; menselijke macht berust op onmenselijk kracht; wapens, soldaten, oorlogstuig en om met René Girard') te spreken; Poetin is, zoals alle (on)menselijke machthebbers een gevangene van zijn eigen systeem; constant zal hij datgene moeten doen om zijn hachje veilig te stellen; hetzelfde geldt voor Oekraïense kopstukken en ook democratisch gekozen machthebbers ontkomen niet aan de gevangenschap.
Het bleef wolkerig, niet eens zo warm, net aan 14 graden; rechts van mij, zeeinwaarts, ontwaarde ik blauw, rechts van mij soms inktzwarte wolken, typisch een geval van grensbewolking; via N- en D-wegen kwam ik tot aan Aix en Pce, dan volgde Brignoles, Vidauban, Le Muy, Mandelieu en Antibes en zo rond enen was ik in omgeving van het stampvol gebouwde Nice, waar alles over- en doorelkaar krioelt; alsof iedereen er huizen wil. Vier paletten, en weer aftaaien, de Côte 'd Azur langs tot het einde en dan verder langs de Riviera.
Ressentiment lijkt het toverwoord; sancties over en weer en het komt overal in uit: zelfs in een partijtje voetbal; de ellenbogenmaatschappij.
Plots, opeens een andere wereld; ondanks dat het twee Romaanse volken betreft; Italië is geen Frankrijk; een wisseling van sferen, vanuit de hoogte Bordighera en San Remo en ik rolde verder, door, tot aan het pas in 1923 gestichtte Imperia, onstaan uit twee kleine stadjes die werden samengevoegd; aldaar verliet ik de Via Aurelia om koers te zetten naar Cuneo-Turijn, slingerend door Ligurisch berggebied, via de Collo di Nave naar Ormeo, soms dwars door dikke nevels heen, bijna duizend meter klimmen.
In de namiddag bereikte ik nog Ceva, een klein stadje aan de snelweg Savona-Torino, en vond tussen de laatste bergen een parkeerplaats met bijbehorende herberg waar ik wat eten kon; vroeg ging ik slapen; doodmoe; ik voel het ouder worden en ben snipverkouden.
Wie dieper tracht te gaan dan eigen denken, achter gedachten zoekt die schuilgaan achter de laatste steg, ontdekt dat er een andere macht is, macht die niet uit is op macht, maar voorname macht, tegenmacht, een macht die verplicht, macht die geen slaaf is van de macht zelf. Onmenselijke macht, een macht goed en kwaad allang voorbij en niet menselijk, zeker niet al té, een macht met andere waarden, van gratie, recht en vrede; een macht van dragen en lijden; Zulk een onmenselijkheid wil geen enkele te menselijke mens.
Nog ruim vier maanden te gaan: vanwaar zal nu de kogel komen? Wanneer worden de laatste oren gebakken, zal het geluid van de ratel weer te horen zijn?
Aldus schreef ome Willem.
') Leest; De Zondebok.
---
